Onderwerp: TONEEL, LOCATIETHEATER
12 December 2006
Niemandsverdriet door toneelgroep Oostpool
Door Gerjanne Tiemens met foto's van Antoinette Mooy (klik voor vergroting)
Niemandsverdriet is een locatievoorstelling en wordt gespeeld in de Menno van Coehoornkazerne in Arnhem. Per voorstelling kunnen er slechts 75 bezoekers mee. Het publiek beweegt met de voorstelling mee door de verschillende ruimtes van de kazerne. De voorstelling bestaat uit drie delen en duurt twee uur aaneengesloten. Tijdens het eerste deel (duur 20 minuten) zijn er geen zitplaatsen. Hierdoor is de voorstelling niet zo toegankelijk voor mindervaliden. Alhoewel er zondagmiddag voor een wat ouder echtpaar heel makkelijk een paar stoelen geregeld werd...
De Coehoornkazerne is een krachtig decor; de verlaten sfeer van het gebouw, de lange gangen en de hoge zalen hebben al veel zeggingskracht van zichzelf. Het geheel wordt verder afgemaakt door subtiel & krachtig gebruik van kleur, licht, geluid en kleine subtiele maar veelzeggende rekwisieten. Alhoewel in het derde deel er niet echt sprake is van subtiel & klein. In dit deel is er verhoudingsgewijs ‘veel’ toegevoegd aan de ruimte, de vloer is bedekt met houtsnippers & er staat een kas die als zuurstoftent dient. Het komt het spel an sich niet ten goede, maar het draagt wel bij aan een meer multi-zintuigelijke ervaring, het ruikt er naar vochtige kelders & herfst. Dit laatste deel had wat mij betreft ook iets ingetogener gespeeld mogen worden. Maar goed, laten we bij het begin beginnen. Niemandsverdriet is de tweede voorstelling van toneelgroep Oostpool dit seizoen. Een seizoen dat als leidend thema ‘strijdtoneel’heeft. De tekst voor Niemandsverdriet is van de hand van huisschrijver Peer Wittenbols. Samen met Rob Ligthert, die tekent voor de regie, grijpt hij terug op de Grote Oorlog van 1914-1918. Het stuk gunt ons een blik in het leven van drie oorlogsslachtoffers, een arts en een verpleegster.
Door een schimmig rood verlicht trappenhuis lopen we naar de locatie van het eerste deel. Een eveneens roodverlichte ruimte met op een lange rij tafels drie gewonde lichamen, half bedolven onder modder van het slagveld. Dokter Barbion oreert vol passie & liefde over z’n siergemberstekjes -onderwijl behoedzaam een exemplaar in handen houdend- dat is zijn manier om de ellende op een afstand te houden Want vervolgens buigt hij zich als een cynische realist over zijn patiënten.
(thumbnail)
In zijn werk wordt hij bijgestaan door zuster Renate. Zij is zijn tegenpool: een betrokken katholiek, die gelooft dat “ als God het wil- genezing altijd mogelijk is. Tussen deze twee polen speelt het leven van de drie patiënten zich af. Terwijl dokter Barbion het publiek inlicht over de verwondingen & overlevingskansen van de patiënten, worden deze door zuster Renate schoongespoten, als waren zij afwas in een spoelkeuken. Tijdens het eerste deel heb ik een aantal keren moeten denken aan de uitzending van Tegenlicht vorige week: Bagdad E.R.. Niemandsverdriet mag dan in WOI spelen, het thema is nog steeds actueel...
In het tweede deel nemen we plaats in de gang van ziekenhuiskamers en maken we nader kennis met de patiënten. Loopgravenheld Papin, een prachtige rol van John Buijsman, is getroffen door een aanval met chloorgas waardoor zijn longen zo goed als defect zijn. Zolang hij zelf niet beseft dat hij langzaam aan het sterven is hangt hij de vrolijke hofnar uit, maar op het moment dat hij geconfronteerd wordt met de werkelijkheid, verandert hij in een verbitterde tiran. Op zijn wens helpt zuster Renate hem uiteindelijk zijn lijden. Papin is eigenlijk de enige personage die een ontwikkeling meemaakt, de rest blijft vrij vlak.
Collega-soldaat Chino, vertederend weergegeven door Herman Bolten, kreeg een granaatscherf in zijn hersens. Hij is zo goed en zo kwaad als het kon opgelapt, lijdt aan geheugenverlies, maar wordt wel weer opgeroepen om aan het front te verschijnen. De derde patiënt is Marcia Moresco, heel sterk gespeeld door Juul Vrijdag. Zij ging op zoek naar haar overleden man, werd daarbij zelf getroffen door een bom en is ernstig verbrand. In dit deel zien we langzaam vriendschap ontstaan en zien we de patiënten, maar ook dokter Barbion en zuster Renate hun eigen oorlog voeren. Kleine lichtpuntjes menselijkheid in een duistere tijden.
Het derde deel gaat over afscheid. Afscheid van elkaar en van het leven. Papin overlijdt, Chino gaat terug naar het front en Marcia gaat terug naar haar kinderen. Ik begon al met de mededeling dat het derde deel wat minder klein & subtiel was en dat het wat mij betreft wat ingetogener had gemogen. Nu bleef het wat afstandelijk voor mijn gevoel. Maar het kan ook zijn dat ik door de letterlijke change of scenery al uit het verhaal was gerukt. Ondanks het prachtige decor & het sterke acteerwerk heeft het stuk an sich me niet echt kunnen raken, zoals het me volgens mij wel had moeten raken. Er waren wel momenten van geraakt zijn, maar dat waren de momenten dat ik ook gelijk beelden uit Bagdad E.R. voor ogen had...
De voorstelling is nog tot de kerst te zien.
Toneelgroep Oostpool - website
Bezetting
tekst: Peer Wittenbols
regie: Rob Ligthert
dramaturgie: Rob Klinkenberg
spel: Herman Bolten, John Buijsman, Ad Knippels, Maureen Teeuwen en Juul Vrijdag
vormgeving: Catharina Scholten
geluidsontwerp: Jaap van Keulen
lichtontwerp: Tom Verheijen
kostuumontwerp: Bernadette Corstens
wo 13 december '06 20.30 uur -UITVERKOCHT-
do 14 december '06 20.30 uur